Australian Shepherd: Gözlerine baktığınızda adeta bir galaksiyi, kürk deseninde ise bir sanat eserini görebileceğiniz bir köpek ırkıyla tanışmaya ne dersiniz? Karşınızda Australian Shepherd, ya da sevgi dolu kısaltmasıyla Aussie! Bu köpekler, ilk bakışta o hipnotize edici mavi (veya çift renkli) gözleri, mermer desenli kürkleri ve atletik yapılarıyla kalbinizi çalabilirler. Ancak bu göz alıcı güzelliğin altında, bir dâhinin zekası ve bir maraton koşucusunun bitmek bilmeyen enerjisi yatar.
Bu ırk, isminin aksine Avustralya‘dan değil, aslında Amerika Birleşik Devletleri’nin batısındaki çiftliklerde, Avrupalı göçmenlerin getirdiği çeşitli çoban köpeklerinin melezlenmesiyle geliştirilmiş bir kovboy köpeğidir. Bu yazıda, bu kadife eldiven içindeki demir yumruğun, yani Aussie’nin tüm detaylarına, o inanılmaz zekasına ve bir Australian Shepherd ile yaşamanın ne demek olduğuna birlikte derin bir dalış yapacağız.
Australian Shepherd ırkı, tek bir kelimeyle çok yönlülük olarak özetlenebilir. Onlar, bir çiftlikte inatçı sığırları gütmekten, çeviklik parkurlarında rekorlar kırmaya, arama-kurtarma görevlerinden, ailesine sarsılmaz bir sadakatle bağlı bir yoldaş olmaya kadar her işin üstesinden gelebilecek bir kapasiteye sahiptir. Bu ırkın temel özellikleri; sınır tanımayan bir zeka, neredeyse aşırı olarak nitelendirilebilecek bir enerji seviyesi ve çok güçlü bir sürü gütme içgüdüsüdür. Onlar, sürekli olarak meşgul olmaya, bir sorunu çözmeye veya fiziksel bir aktivitede bulunmaya ihtiyaç duyarlar.
Bu çalışma odaklı doğaları, onları ailelerine karşı inanılmaz derecede sadık, adeta gölge gibi takip eden birer yoldaş yapar. Ancak bu yoğun bağlılık, aynı zamanda onlara bir iş verilmediğinde veya yeterince sosyalleştirilmediklerinde istenmeyen davranışlara da yol açabilir. Onlar bir sahip değil, bir partner ararlar; sizinle birlikte çalışmak, öğrenmek ve bir takım olmak isterler. İlerleyen bölümlerde bu ırkın göz alıcı fiziksel özelliklerine, dikkat edilmesi gereken sağlık durumlarına ve o eşsiz, talepkar karakterine daha yakından bakacağız.
Australian Shepherd
Australian Shepherd, bir işçi köpeğin sahip olması gereken ideal fiziksel yapıya sahiptir: güç, çeviklik ve dayanıklılık. Orta boylu, kompakt ve simetrik bir vücutları vardır. Hantal veya ağır değillerdir; bunun yerine, her an harekete geçmeye hazır, kaslı ve atletik bir görünüme sahiptirler. Bu yapı, onların ani hız patlamaları yapmasına ve yön değiştirmesine olanak tanır. Yetişkin erkek bir Australian Cattle Dog, omuzdan yere genellikle 46 ila 51 cm yüksekliğe ulaşırken, dişiler biraz daha narindir ve 43 ila 48 cm arasında bir yüksekliğe sahiptir. Kilo ise her iki cinsiyet için de şaşırtıcı derecede benzerdir; genellikle 15 ila 22 kilogram arasında, formda ve kaslı bir ağırlıkta olurlar.
Bu ırkın imzası, şüphesiz ki benzersiz kürkleridir. Hava koşullarına dayanıklı, çift katmanlı bir kürke sahiptirler. Dış katman kısa, sert ve düz yatarken, alt katman kısa, yoğun ve yumuşaktır. Bu yapı onları hem yağmurdan hem de soğuktan korur. İki ana renk varyasyonu vardır: Blue Heeler (Mavi) ve Red Speckle (Kırmızı Benekli).
Blue Heeler olarak bilinen varyasyon, aslında siyah ve beyaz tüylerin karıştığı, mavi benekli veya çilli bir görünüme sahiptir. Red Speckle ise, vücudun her yerine eşit olarak dağılmış kırmızı beneklerden oluşur. Yavrular, (varsa renkli yamaları dışında) neredeyse tamamen beyaz doğarlar ve bu karakteristik benekler büyüdükçe ortaya çıkar. Gözleri her zaman koyu kahverengidir ve o zeki, her an tetikte olan ifadesini taşır.
Avustralya Çoban Köpeği güçlü ve dayanıklı bir ırktır, ancak bazı genetik sağlık sorunlarına yatkındır. Bu ırkı sahiplenmeyi düşünen herkes olası riskleri bilmeli ve gerekli tüm sağlık kontrollerini yaptırmış, sorumlu bir yetiştiriciden yavru almalıdır. Kalça displazisi ve dirsek displazisi, tıpkı herhangi bir aktif veya orta boy ırkta olduğu gibi bu ırkta da görülebilen ortopedik sorunlardır. Bu eklem sorunları, bir köpeğin hayatını çok zor ve acı verici hale getirebilir.
Göz sorunları, bu ırkta dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli konudur. Avustralya Çoban Köpekleri, diğer köpeklere göre Kalıtsal Katarakt, Collie Göz Anomalisi (CEA) ve Progresif Retina Atrofisi (PRA) gibi belirli göz sorunlarına daha yatkındır. Bu sorunlar zamanla körlüğe neden olabilir. Bu nedenle, her iki ebeveyn köpeğin de göz muayenesinden geçmesi gerekir.
Ayrıca, bu ırkta (ve diğer bazı çoban köpeği ırklarında) MDR1 geni mutasyonu sıkça görülür. Bu mutasyon, köpeğin İvermektin (bazı parazit ilaçlarında bulunur) gibi belirli ilaçlara karşı aşırı duyarlı olmasına ve bu ilaçların toksik, hatta ölümcül reaksiyonlar göstermesine neden olur. Aussie sahiplerinin bu konuda veteriner hekimlerini mutlaka bilgilendirmesi gerekir. Epilepsi (sara) de bu ırkta ne yazık ki görülebilen nörolojik bir rahatsızlıktır.
Eğer bir Australian Shepherd’ın karakterini tek bir kelimeyle özetlemek gerekseydi, bu kelime muhtemelen zeki olurdu. Ancak bu, uslu anlamına gelmez; tam tersine, bu köpekler genellikle yaramaz dahi kategorisindedir. İnanılmaz derecede hızlı öğrenirler; bu hem iyi alışkanlıklar hem de kötü alışkanlıklar için geçerlidir. Sizin vücut dilinizi okur, rutinlerinizi ezberler ve sizden bir adım önde olmaya çalışırlar.
Bu zeka, onların sürekli olarak zihinsel uyarılmaya ihtiyaç duymaları anlamına gelir. Onlara bir iş vermezseniz (ileri düzey itaat, çeviklik sporları, karmaşık bulmaca oyuncakları, iz sürme vb.), emin olun onlar kendi işlerini icat edeceklerdir ve bu icatlar genellikle evdeki eşyaların yeniden dekore edilmesini veya bahçede yeni çukurlar açılmasını içerebilir.
Bu keskin zeka, muazzam bir enerji seviyesiyle birleşir. Aussie’ler birer çoban köpeğidir ve genetik kodlarında çalışmak vardır. Günde 20 dakikalık bir mahalle yürüyüşü, onlar için sadece bir ısınma turudur. Her gün en az 1-2 saat süren yoğun fiziksel egzersize (koşu, frizbi, bisiklet eşliği) ve bununla birleşen zihinsel çalışmaya ihtiyaç duyarlar. Bu çoban içgüdüsü, ev ortamında da kendini gösterir; koşan çocukları, diğer evcil hayvanları ve hatta misafirleri bile topuklarından hafifçe ısırarak (nipping) gütmeye, yani bir araya toplamaya çalışabilirler. Bu davranışın, özellikle yavruluk döneminden itibaren çok dikkatli bir şekilde eğitilmesi ve doğru yönlendirilmesi gerekir.
Karakterlerinin bir diğer temel taşı da sarsılmaz sadakatleridir. Aussie’ler, ailelerine, özellikle de kendi insanları olarak seçtikleri bir kişiye, adeta bir gölge gibi bağlanırlar. Bu onlara yapışkan köpek lakabını kazandırmıştır. Gittiğiniz her yere sizi takip eder, her hareketinizi izlerler. Bu derin bağlılık, onları yabancılara karşı doğal olarak mesafeli ve şüpheci yapabilir. Mükemmel birer bekçi köpeği olurlar ve bölgelerini korumaktan çekinmezler..
Australian Shepherd’ın bakımı, bu ırkın yüksek oktanlı yaşam tarzını destekleyecek şekilde dikkatlice planlanmalıdır. Beslenme konusunda, bu yüksek enerjili ve kaslı köpekler, aktif orta boy ırklar için formüle edilmiş yüksek kaliteli bir protein diyetine ihtiyaç duyar. Mama miktarı, köpeğin yaşına, kilosuna ve en önemlisi günlük aktivite seviyesine göre bireysel olarak ayarlanmalıdır.
Tüy bakımı ise bu ırkın en çok emek isteyen yanlarından biridir. O muhteşem, orta uzunluktaki çift katmanlı kürk, hava koşullarına (yağmur, kar, soğuk) karşı mükemmel bir koruma sağlar ancak ciddi miktarda tüy döker. “Çok tüy döker” demek aslında yetersiz kalır; özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında, alt kürklerini yenilerken adeta tüy fırtınası yaşarlar. Bu dönemlerde günlük fırçalama bir zorunluluktur.
Normal zamanlarda ise haftada en az 2-3 kez, metal bir tarak veya fırça ile tüylerinin dipten taranması, ölü tüyleri toplamak, dolaşmayı ve keçeleşmeyi (özellikle kulak arkası ve bacaklarda) önlemek için gereklidir. Sık yıkanmaya ihtiyaç duymazlar; kürkleri doğal olarak kir tutmama eğilimindedir.
Bu ırkın bakımındaki en kritik ve en vazgeçilmez unsur egzersiz ve zihinsel uyarımdır. Tekrar söylemekte fayda var: Günde 20 dakikalık bir mahalle yürüyüşü, bir Kelpie için hiçbir şey demektir. Her gün, en az 2 saat süren yoğun, tempolu ve zihinlerini çalıştıran egzersize ihtiyaç duyarlar. Bu, sadece koşmak değil, aynı zamanda düşünmek zorundadırlar.
Bir Australian Shepherd‘ı ailenize katmayı düşünüyorsanız, bu kararı vermeden önce hayatınızdaki en dürüst öz eleştiriyi yapmanız gerekir. Bu köpekler, birer evcil hayvandan çok, tam zamanlı bir yaşam tarzı değişikliği gerektirirler. Bilinmesi gereken ilk ve en önemli şey, bu ırkın ilk kez köpek sahibi olacak, apartmanda yaşayan veya sedanter (hareketsiz) bir yaşam tarzına sahip kişiler için kesinlikle uygun olmadığıdır. Onların o keskin zekası ve bağımsız doğası, deneyimsiz veya çekingen bir sahip için kabusa dönüşebilir. Kelpie’ler, kendilerine güvenen, tutarlı, adil ve onlara liderlik edebilecek, aynı zamanda onların enerji seviyesine ayak uydurabilecek aktif sahiplere ihtiyaç duyarlar.
